Đề xuất 8 cơ chế đặc thù đẩy nhanh các Chương trình mục tiêu Quốc gia
(Molisa.gov.vn) - Chiều 8/1, tại Phiên họp thứ 29, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội tiến thành xem xét, cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG). Theo đó, Chính phủ đề xuất 8 chính sách đặc thù vượt thẩm quyền của Chính phủ nhằm tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi để các địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân vốn các Chương trình mục tiêu quốc gia trong thời gian tới.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu khai mạc Phiên họp thứ 29
Trình bày tờ trình, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, Dự thảo Nghị quyết gồm 6 Điều, quy định về: Phạm vi điều chỉnh; đối tượng áp dụng; giải thích từ ngữ; nội dung các cơ chế đặc thù; tổ chức thực hiện và điều khoản thi hành.
Nội dung cơ bản của 8 cơ chế đặc thù tại Điều 4 gồm:
Thứ nhất, về cơ chế phân bố, giao dự toán chi thường xuyên ngân sách trung ương hằng năm: Chính phủ đề xuất Quốc hội quyết nghị cơ chế đặc thù khác quy định của Luật Ngân sách Nhà nước (NSNN) để phân cấp cho các địa phương quyết định việc phân bổ chi tiết dự toán chi thường xuyên nguồn hỗ trợ của ngân sách trung ương đối với hai CTMTQG: Giảm nghèo bền vững; phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi như cơ chế đã được Quốc hội quyết nghị đối với CTMTQG xây dựng nông thôn mới (tại Nghị quyết số 25/2021/QH15).
Thứ hai, về cơ chế điều chỉnh dự toán NSNN, kế hoạch đầu tư vốn hằng năm của CTMTQG, Chính phủ đề xuất Quốc hội quyết nghị cơ chế chưa được quy định tại Luật NSNN, Luật Đầu tư công.
Trong đó, đề xuất cho phép: HĐND cấp tỉnh được điều chỉnh dự toán ngân sách trung ương hỗ trợ năm 2024 và dự toán các năm 2021, năm 2022, năm 2023 được kéo dài sang năm 2024 theo nguyên tắc không vượt quá tổng dự toán đã được cấp có thẩm quyền giao.
Cho phép Ủy ban nhân dân (UBND) cấp tỉnh, cấp huyện theo thẩm quyền phân cấp, quyết định việc điều chỉnh kế hoạch đầu tư vốn của các năm 2021, năm 2022, năm 2023 được kéo dài thời gian thực hiện, giải ngân sang năm 2024 trong tổng mức vốn đã được cấp có thẩm quyền giao kế hoạch.
Thứ ba, về cơ chế cho phép UBND cấp tỉnh được ban hành quy định về thủ tục hành chính (trình tự, thủ tục, tiêu chí, mẫu hồ sơ) trong lựa chọn dự án phát triển sản xuất, Chính phủ đề xuất Quốc hội quyết nghị cơ chế thí điểm khác quy định tại khoản 4 Điều 14 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Thứ tư, về cơ chế sử dụng NSNN trong trường hợp giao chủ dự án phát triển sản xuất tự thực hiện việc mua sắm hàng hóa phục vụ hoạt động phát triển sản xuất, Chính phủ đề xuất Quốc hội quyết nghị cơ chế khác quy định tại khoản 1 Điều 2 Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15.
Thứ năm, về cơ chế quản lý, sử dụng tài sản hình thành từ dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, Chính phủ đề xuất Quốc hội quyết nghị cơ chế đặc thù chưa được quy định tại Luật Quản lý, sử dụng tài sản công để thí điểm áp dụng cơ chế quản lý, sử dụng tài sản hình thành từ cả nguồn vốn hỗ trợ của nhà nước và nguồn vốn tự có của chủ dự án (doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, người dân).
Thứ sáu, về cơ chế ủy thác vốn tự cân đối của ngân sách địa phương qua hệ thống Ngân hàng Chính sách xã hội, Chính phủ đề xuất Quốc hội quyết nghị cơ chế đặc thù chưa được quy định cụ thể tại Luật NSNN, Luật Đầu tư công để thí điểm áp dụng cơ chế cho phép địa phương sử dụng vốn tự cân đối của ngân sách địa phương ủy thác qua Ngân hàng Chính sách xã hội để cho một số đối tượng của các CTMTQG vay vốn ưu đãi trong thực hiện một số nội dung, nhiệm vụ của từng chương trình.
Thứ bảy, về cơ chế thí điểm phân cấp cho cấp huyện trong quản lý, tổ chức thực hiện các CTMTQG, Chính phủ đề xuất Quốc hội quyết nghị cơ chế thí điểm phân cấp để triển khai quy định tại Nghị quyết số 100/2023/QH15 ngày 24/6/2023 của Quốc hội.
Trong đó, đề xuất cho phép HĐND cấp tỉnh được quyết định lựa chọn 1 huyện thực hiện thí điểm cơ chế phân cấp cho HĐND cấp huyện quyết định.
Thứ tám, về cơ chế giao kế hoạch đầu tư công trung hạn, đầu tư vốn hằng năm đối với dự án đầu tư quy mô nhỏ, kỹ thuật không phức tạp, thực hiện quy định tại Nghị quyết số 25/2021/QH15, Chính phủ đã ban hành quy định về cơ chế đặc thù trong tổ chức thực hiện các dự án đầu tư quy mô nhỏ, kỹ thuật không phức tạp tại Nghị định số 27/2022/NĐ-CP.
Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương báo cáo trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội
Trong đó, từ Điều 13 đến Điều 19 Nghị định số 27/2022/NĐ-CP đã quy định tiêu chí lựa chọn dự án quy mô nhỏ kỹ thuật không phức tạp, quy trình lập hồ sơ, thẩm định hồ sơ, lựa chọn nhà thầu thực hiện dự án này...
Trên cơ sở nguyện vọng của nhiều địa phương, Chính phủ đề xuất Quốc hội quyết nghị cơ chế đặc thù khác quy định tại Luật Đầu tư công. Trong đó, đề xuất quy định: Các địa phương được dự kiến một phần vốn trong trung hạn để thực hiện các dự án đầu tư xây dựng quy mô nhỏ, kỹ thuật không phức tạp; không bắt buộc giao tên danh mục dự án này trong trung hạn; Hằng năm, các địa phương thực hiện phân bổ, giao kế hoạch chi tiết đến từng dự án cụ thể và đảm bảo không vượt mức vốn đã dự kiến trong trung hạn…
Cấp tỉnh lựa chọn 1 huyện làm thí điểm để bảo đảm thống nhất
Báo cáo thẩm tra về tờ trình, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm thống nhất với sự cần thiết trong tờ trình của Chính phủ, việc ban hành cơ chế, chính sách đặc thù là xuất phát từ thực tiễn để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia.
Về cơ chế thí điểm phân cấp cho cấp huyện trong quản lý, tổ chức thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia, Hội đồng Dân tộc thấy rằng, nên tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 100/2023/QH15 của Quốc hội về hoạt động chất vấn tại kỳ họp thứ năm, Quốc hội khóa XV.
Trong đó: “nghiên cứu, đề xuất thực hiện thí điểm việc phân cấp cho cấp huyện chủ động quyết định, điều chỉnh cơ cấu nguồn vốn, danh mục dự án đầu tư thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia trên địa bàn, báo cáo Quốc hội khi tiến hành giám sát tối cao chuyên đề về 3 chương trình mục tiêu quốc gia tại kỳ họp thứ 6”.
Đồng thời quy định theo hướng cấp tỉnh lựa chọn 1 huyện làm thí điểm để bảo đảm thống nhất; làm rõ tiêu chí lựa chọn, thẩm quyền và nội dung phân cấp đối với cấp huyện (không giao Chính phủ quy định).
Nên thí điểm như thẩm quyền đối với HĐND tỉnh về điều chỉnh phương án phân bổ vốn đầu tư công, kinh phí thường xuyên giữa các chương trình mục tiêu quốc gia đối với các khoản kinh phí được giao còn lại được phép điều chỉnh.
Về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị, trong trường hợp phân cấp cho cấp huyện chưa phát huy tác dụng ngay hoặc giúp ích cho quá trình xây dựng nội dung chương trình của thời gian ngắn hạn thì sẽ quy định trong Nghị quyết của Quốc hội khi phê chuẩn các chương trình mục tiêu quốc gia của giai đoạn tới.
Trường hợp giải quyết được những vấn đề trước mắt, vừa có tác dụng là chủ trương để cho các cơ quan của Chính phủ khi xây dựng chương trình mới có căn cứ triển khai, Chủ tịch Quốc hội đề nghị các cơ quan tiếp tục làm rõ hơn nữa trong hồ sơ trình Quốc hội xem xét, quyết định.
Phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang cho biết, Chính phủ sẽ nỗ lực hoàn thiện các công việc còn lại đáp ứng các yêu cầu đề ra trong thời gian sớm nhất.